مدفن سر مطهر سیدالشهداء(ع) و سایر شهدای کربلا
پس از شهادت امام حسین(ع) و حماسه آفرینان کربلا، سرهای مطهر همه شهدای نهضت عاشورا بر فراز نیزه‌ها بلند شد و شهر به شهر را طی کرد.
سر
مقدس حضرت اباعبدالله الحسین(ع) در جلوتر از همه سرها حرکت داده می‌شد و
این در حالی بود که لب‌های مطهر سومین پیشوای شیعه بر فراز نیزه قرآن
زمزمه می‌کرد.
اما این سرهای مطهر در کجا و چگونه آرام گرفتند؟
براساس اقوال تاریخی در اینکه سر مطهّر امام حسین(ع) کجا دفن شده است،
منابع تاریخی و حدیثی شیعه و سنی، گزارش‌های متفاوتی ارائه کردهاند تا
آنجا که ده قول در این باره گفته شده است.
همچنین مورخانی چون؛ سبط ابن‌جوزی و نویری و بعضی از محققان و نویسندگان معاصر، از جمله سید محسن امین عاملی، فضل علی قزوینی و شهید قاضی طباطبایی، به جمعآوری برخی از اقوال و نقد و بررسیِ آنها پرداختهاند.
* محل دفن سر مطهر سیدالشهدا(ع)
در
مورد محل دفن سر مطهر حضرت اباعبدالله الحسین(ع) ده نقطه به ثبت تاریخی
رسیده که شامل: کربلا(به بدن مطهر ملحق شده)، نجف( در کنار مرقد مطهر حضرت
علی(ع))، مدینه(بقیع و کنار قبر بی نشان حضرت زهرا(س))، دمشق(مسجد دمشق)،
رقه(مسجد جامع)، کوفه(دارالخز)، عسقلان، مصر(بارگاه الحسین(ع))،
مرو(دارالاماره) و حّران( سندی قوی ندارد)، می‌شود.
دمشق، سنگی که سر مطهر سیدالشهداء(ع) روی آن قرار گرفت
رأس الحسین(ع) دمشق
رأس الحسین(ع) قاهره
رأس الحسین(ع) حلب
رأس الحسین(ع) عسقلان
راس ألحسین(ع) مسجد حنّانه
رأس الحسین(ع) نجف
اگرچه بر اساس گزارش‌های تاریخی، سرهای دیگر شهدا نیز از کوفه به شام فرستاده شد، اما درباره مکان دفن آنها، گزارش‌های چندان معتبری در دست نیست و در مجموع سه گزارش و گفته ذیل در این باره وجود دارد:
* دفن سرها در جَبّانة کوفه
ابن سعد به عنوان وقایع نگاری عاشورا نوشته است که وقتی اسرا در قصر ابن زیاد زندانی شدند، شخصی به نام ابوخالد ذکوان به ابن زیاد گفت: این سرها را به من واگذار تا آنها را دفن کنم؛ او آنها را تحویل گرفت و در (قبرستان) جَبّانه (کوفه) دفن کرد و سواربر مرکب خود شده و به سوی اجساد آنان رفته و پس از تکفین، آنها را دفن کرد.
البته این قول را به هیچ رو نمیتوان پذیرفت، چرا که ـ چنان نگاشته شد ـ اولاً: با نصوص تاریخی که بر بردن سرهای شهدا به شام نزد یزید دلالت دارد، ناسازگار است، ثانیاً: در ادامه گزارش آمده است که ذکوان، اجساد آنها را نیز دفن کرد که این امر با مسلّمات تاریخ عاشورا منافات دارد، زیرا بر اساس گزارش‌های معتبر، اهل غاضریّه، دفن کنندگان شهدا بودهاند، نه شخصی به نام ذکوان.
* الحاق سرها به بدنها
مستوفی هروی و بعدها خواندمیر، به عنوان مورخ نوشتند که اسرای اهل بیت(ع)، سرهای دیگر شهدا را همراه سر امام حسین(ع) به کربلا آورده و در کنار بدنهایشان دفن کردند که این گزارشْ از این‌رو که از گزارش‌های متأخر است و در منابع کهن، نیامده، چندان اعتباری ندارد.
اما از محققان معاصر، سیدمحسن امین عاملی، دیدگاه دیگری دارد و در این باره نوشته است:
در سال 1321ق در مقبره معروف به مقبره باب‌الصغیر در دمشق، بارگاهی را دیدم که جلویِ درِ آن، سنگی بود و روی آن نوشته شده بود:
اینجا محل دفن سرهای عباس‌بن علی(ع)، علی‌بن الحسین اکبر(ع) و حبیب‌بن مظاهر است.
البته به گمان قوی چنین انتسابی صحیح باشد، زیرا پس از حمل سرهای شریف به دمشق و گرداندن آنها و پایان یافتن مقصود یزید که اظهار پیروزی، آزار و اذیت کردن اسرا و انتقام گیری از آنان بود، چارهای جز دفن آنها در یکی از مقابر نبوده است، پس این سه سر در مقبره باب الصغیر دفن شد و مکان دفن آنها حفظ شد.
*مقام رؤس الشهداء
از جمله مقامات باب الصغیر، که نام قبرستانى در دمشق است، مقام رؤس الشهدا است که مرقدى در آنجا ساخته شده و 16 علامت بر روى آن به نشانه 16 سر گذاشته شده است . نام شهدایى که این مقام به آنان منسوب است از قرار زیر است:
1. ابوالفضل العباس بن امیر المومنین علیه السلام
2. على بن الحسین الاکبر
3. حبیب بن مظاهر
4. قاسم بن الحسن
5. عبدالله بن على
6. عمر بن على
7. الحر الریاحى
8. محمد بن على
9. عبدالله بن عوف
10. على بن ابى بکر
11. عثمان بن على
12. جعفر بن على
13. جعفر بن عقیل
14. محمد بن مسلم
15. عبدالله بن عقیل
16. حسین بن عبدالله
مقام رؤس شهدا در باب الصغیر
سپس یزید بن معاویه دستور دفن آنها را صادر کرد و سرهاى مبارک را در باب الصغیر دفن نمودند. این آستانه، سرهاى مطهر حضرت ابوالفضل العباس(ع)، حضرت على اکبر(ع)، حضرت قاسم(ع)، جعفر ابن عقیل، جعفر بن على، حبیب بن مظاهر اسدى، حر ریاحى، عمر بن على، عبدالله بن على، محمد بن على، عبدالله ابن عوف، محمد بن مسلم، عبدالله بن عقیل، حسین بن عبدالله، على بن ابى بکر و عثمان بن على را در بردارد.
منبع: باشگاه خبرنگاران
