نقدی بر فعالیتهای احزاب و گروه ها در انتخابات دور نهم مجلس

در 12 اسفندماه سال 90 شاهد برگزاری نهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی در سراسر کشور بودیم. انتخاباتی که به گواه آمار و به روایت دوست و دشمن، با استقبال گسترده مردم روبرو شد و حد نصاب شرکت در انتخابات مجلس در نظام جمهوری اسلامی ایران را تا مرز 64 درصد بالا برد. فراموش نکنیم که این میزان از مشارکت عمومی تا پیش از انتخابات دور دهم ریاست جمهوری در سال 1388 منحصرا در انتخابات های ادوار مختلف ریاست جمهوری مشاهده می گردید.

در مطلب حاضر به جایگاه و فعالیت گروه های سیاسی مختلف در صحنه انتخابات اخیر می پردازیم.

1- رقابت های سیاسی اصلاح طلبان

پس از انتخابات ریاست جمهوری سال 88 شاهد انحلال حزب مشارکت و سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی به علت مداخله مستقیم اکثر  قریب به اتفاق اعضای این دو حزب در جریان فتنه و همکاری آنها با خارج بودیم. در نتیجه این اتفاقات عملا فضای سیاسی کشور به فضائی نزدیک شد که اغلب فعالیت سیاسی را در دستان احزاب و گروه ها و افراد اصولگرا قرار می داد. به گونه ای که در انتخابات مجلس تنها خانه کارگر بود که به عنوان یک حزب قدیمی تر از طیف مقابل اصولگرایان وارد صحنه رقابت شد و در کنار آن شاهد بروز و ظهور 2-3 لیست دیگر اصلاح طلب بودیم که همگی با کم اقبالی مطلق رای دهندگان مواجه شده و در تهران جز برخی چهره های شاخص نظیر علیرضا محجوب و سهیلا جلودارزاده سایرین با اقبال چندانی مواجه نشدند. در شهرستان ها نیز وضع همین گونه بود. به نحوی که فردی نظیر کواکبیان نتوانست اعتماد مجدد سمنانی ها را به خود جلب کند.

2- رقابت های سیاسی اصولگرایان

با توجه به مطالب فوق و اقبال مردمی اصولگرایان، این طیف سیاسی از بیشترین استقبال مردمی در عرصه معرفی کاندیدا و راهیابی لیست های خود به مجلس برخوردار گردید.این امر با بررسی نتایج مرحله نخست انتخابات به روشنی قابل دریافت است. اما اصولگرایان که گویا از این برتری خود در انتخابات از ماه ها قبل اطمینان داشتند، تصمیم به ارائه لیست های مختلف و دوری از لیستی جامع و منسجم و با پوشش حد اکثری نامزدها در شهرهای بزرگ پرداختند.

با مراجعه به تاریخ مشاهده می کنیم آنچه که در انتخابات مجلس هفتم روی داد این بود که در مقابل لیست های اصلاح طلبان و قیل و قال های آن مقطع آنها، یک لیست منسجم از اصولگرایان تحت عنوان آبادگران توانست کل نیروهای اصلاح طلب را به عقب رانده و در مرحله نخست حائز 29 کرسی از 30 کرسی حوزه انتخابیه تهران شود. اما در انتخابات مجلس هشتم بعلت شکسته شدن نیروهای اصولگرا بین دو لیست جبهه متحد و رایحه خوش خدمت، اختلاف آرا بیشتر شد و موجب رای آوردن تعداد بیشتری از نامزدهای اصلاح طلب شد. اما گوئی تجربه انتخابات مجلس هشتم باید به گونه دیگری و این بار با پیدایش و شکل گیری جبهه پایداری و جبهه ایستادگی بعنوان اصلی ترین گروه های اصولگرا و در رقابت با جبهه متحد که فعالیت خود را از دور هشتم شروع کرده بود، تکرار می شد تا این بار با انتخاب تنها 5 نامزد در دور اول انتخابات بعلت شکسته شدن آراء بین نامزدهای این جبهه ها باشیم.

چند نکته پیرامون رقابت های انتخاباتی اصولگرایان

1- بهتر بود همه گروه های اصولگرای حاضر در صحنه انتخابات که با یکدیگردر اصول و کلیات هم نظر بوده و هستند، حد اکثر تلاش خود را برای اتحاد با هم به کار می بردند. این امر بعلت وجود رقابت اصلی بین اصولگرایان نیست. زیرا با توجه به آنچه گذشت، بنا به نظر عموم افراد حتی اصلاح طلبان و حامیان آن ها، اصولگرایان به نوعی پیروز از پیش تعیین شده بودند و تنها بحث بر سر انتخاب افراد بود که می شد خیل گسترده اصولگرایان حوزه تهران را به حوزه های کوچکتر هدایت نمود تا هم بتوان در تهران به لیستی واحد با حد اقل ریزش نیروهای اصولگرا دست یافت و هم بخشی از نیروهای اصولگرا که عموما هم افرادی قوی بوده لکن به علت پر شدن لیست های گروه های مختلف از قرار گرفتن در لیست ها باز مانده یا در رقابت فشرده بین گروه ها با کسب آرائی کمتر در رده های پائین تری قرار گرفته و بعضا به دور دوم هم راه نیافتند در این حوزه های کوچک با حمایت همان جبهه ها و گروه ها راهی مجلس شوند.

اول فروردین ماه سال جاری، رهبر معظم انقلاب اسلامی دامت برکاته در سخنانی در حرم رضوی چنین فرمودند: «عزیزان من! برادران! خواهران! در سرتاسر کشور، امروز ما احتیاج داریم به اتحاد و یکپارچگی، بهانه های اختلاف زیاد است. گاهی در یک قضیه ای سلیقه یک نفر، دو نفر با هم یکسان نیست؛ این نباید بهانه اختلاف بشود. گاهی در کسی یک گرایشی هست، در دیگری نیست؛ این نباید مایه اختلاف بشود. آراء، نظرات، همه محترمند، اختلاف در درون، منازعه در درون، موجب فشل می شود... یک مقدار از جرأتی که دشمن در سال های گذشته پیدا کرد، به خاطر اختلافات بود.»

2- نکته بعد به ادبیاتی برمی گردد که برخی افراد و گروه ها در مقابل یکدیگر و با هدف اثبات خود در ایام تبلیغات به کار می بردند. این امور مصداق تخریب بوده و علاوه بر اینکه تخلف انتخاباتی قلمداد می شود، بارها و بارها از سوی مقام معظم رهبری و مراجع عظام تقلید و علما نکوهش شده است.خوب هیچ کس منکر اختلاف نظر بین افراد نیست و اصلا اختلاف نظر می تواند مایه پیشرفت باشد. علاوه بر اینکه شمای نامزد مگر نه این است که برای راهیابی به مجلسی رقابت می کنید که محل بیان نظرات است و همیشه در مقابل مطرح شدن هر طرح یا لایحه ای حد اقل با دو نظر مواجهیم که عده ای موافقند و عده ای مخالف  و عده دیگری ممکن است نظر سومی بدهند؟ پس لزومی ندارد که من نامزد بخواهم صرفا خود را دارای عقل سلیم دانسته و دیگران را به باد نقد بگیرم.

عدم اتحاد میان همه گروه های اصولگرا باعث شد تا برخی نیز در این میان سعی در برهم زدن میانه بین نامزدهای گروه های اصولگرا یا سران و اعضای مرکزی آنها را در دستور کار خود قرار دهند. انتشار بیانیه ای مشکوک و به اعتقاد من مجعول که منتسب به جمعی از دانشجویان دانشگاه امام صادق اعلام شده و در آن سعی بر حمایت از آیه الله مهدوی کنی و بی احترامی به آیه الله مصباح یزدی از این دست اعمال است که با توجه به نزدیکی انتشار این نامه به آغاز تبلیغات مرحله دوم انتخابات مجلس قطعا به منظور ملتهب نمودن فضای انتخابات صورت گرفته است وگرنه انتشار چنین نامه ای در صورت داشتن اصالت در زمانی قبل از مرحله اول انتخابات مجلس در 12 اسفند ماه منطقی تر به نظر می رسید.

3- در انتخابات این دور مجلس برای اولین بار شاهد حضور جبهه پایداری در عرصه تبلیغات و معرفی نامزد برای انتخابات بودیم. این جبهه در اغلب حوزه هائی که نامزد داشت از نامزد جبهه متحد حمایت نمود. اما در حوزه های بزرگتر و بویژه تهران لیست مجزائی را معرفی کرد که تنها 5 نامزد مشترک با جبهه متحد که گروه اصلی دیگر حاضر در صحنه بود داشت. هرچند اغلب نامزدهای جبهه پایداری هم مثل جبهه متحد به مرحله دوم راه یافتند اما می توان عملکرد این جبهه را در عرصه انتخابات به شرح زیر نقد نمود:

در برخی محافل و مجالس تبلیغاتی و انتخاباتی جبهه پایداری در تبیین و معرفی اهداف و نحوه گزینش نامزدها برای معرفی در حوزه های انتخابیه مختلف و علی الخصوص تهران آنچه که عنوان می شد این مطلب بود که "افراد انتخاب شده، افراد اصلح بوده و اعتقاد ما برخلاف رویکرد جبهه متحد که معرفی صالح مقبول به جای اصلح بوده گزینش افرادی اصلح و نیز لیستی یکدست برای معرفی به مردم بوده است."

به نظریه مطروحه از سوی برادران جبهه پایداری انتقادات زیر وارد است:

1- در حوزه های انتخابیه کوچکتر شاید انتخاب فردی اصلح از میان چند نامزد کار خیلی دشواری نباشد. آن هم با وجود تمهیدات قانونی برای امکان جابجائی حوزه انتخابیه نامزدها تا نزدیک انتخابات. اما در حوزه های انتخابه بزرگتر که تعداد نمایندگان بیش از یک نفر است و در تهران که انتخابات برای انتخاب 30 نفر برگزار می شود چه؟ آیا می توان گفت از کل نامزدها که تعدادشان در این دور برای تهران بیش از 500 نفر بود نامزدهای اصلح همین 30 نفری هستند که ما معرفی کردیم و نفر اصلح سی و یکمی وجود ندارد؟

2- از سوی دیگر بیان و تکرار نظریه گزینش اصلح به لحاظ روحی و شخصیتی برای سایر نامزدها نیز به نوعی دلسردکننده و حتی بعضا تخریب کننده است. زیرا وقتی مرتبا بیان شود ما در گزینش افراد، افراد اصلح را برگزیده ایم، آن هنگام برای سایرین این تصور پیش می آید که آنها افرادی ناسالم و یا نسبت به حاضرین در لیست مزبور ضعیفترهستند. فکر نمی کنم چنین ادبیاتی حتی با موازین دینی هم همسو باشد که فرد یا گروهی برای اثبات خود یا گروه متبوعش، از لفظ اصلح به معنی صالح ترین فرد به نفع خود استفاده کند. مضافا اینکه انتخاب اصلح همیشه از سوی بزرگان نظام و بویژه رهبر معظم انقلاب مورد تاکید قرار گرفته که نباید از این قبیل الفاظ به نفع گروهی خاص مصادره به مطلوب صورت پذیرد. آنچه که معمول و مرسوم است همیشه همه گروه ها و احزاب برای انتخاب نامزد های مورد حمایت خود بر اساس نظرات اعضا و مبانی فکری خود عمل می کنند اما تا کنون چندان مرسوم نبوده که گروهی با ورو.د به عرصه انتخابات بخواهد خود را به لحاظ اینکه نامزدهای اصلح را معرفی می کند گروه و طیف برتر نشان دهد.

البته از ظواهر و قرائنی چنین بر می آید که نظریه مزبور قرار است با تشکیل جبهه یا فراکسیون پایداری در مجلس نهم استمرار یابد که امیدوارم در انتخابات ریاست جمهوری سال آینده شاهد ارائه نظریات اصلاح شده جبهه پایداری باشیم. زیرا با نگاهی به فعالیت های سیاسی گروه های مختلف در انتخابات های گذشته در می یابیم که جنین نظریه ها و موضع گیری هائی بعد از مدت کوتاهی عملا از صحنه فعالیت های عمده سیاسی خارج شده اند و درنهایت فعالیت های محدودی را برای خود در پیش می گیرند.

حرف آخر:

اولا من برخلاف بسیاری از نامزدها و حامیان دو طیف غالب اصولگرا یعنی جبهه متحد و جبهه پایداری، این دو جبهه را در مقابل یکدیگر نمی دانم تا بخواهم تنها یکی را بطور مطلق برگزینم و در واقع این کار به نوعی کنارگذاشتن نیمی از افراد مورد نظر خواهد بود.

ثانیا به نظر من اگر لیست پایداری مورد تایید آیه الله مصباح یزدی است و ایشان سوابق دینی و سیاسی بسیار خوبی دارند، صحیح. ولی لیست جبهه متحد هم مورد تایید آیه الله مهدوی کنی و آیه الله یزدی بوده و کسی در سوابق دینی و سیاسی این دو بزرگوار شک ندارند. بعلاوه جبهه متحد متشکل از احزاب عمده و سنتی اصولگرا نظیر جامعه روحانیت مبارز، هیات های موتلفه و... است نه تنها طیفی خاص و نزدیک به دولت نهم و دهم. لذا من شخصا انتخاب حدود دو سوم افراد را از بین نیروهای جبهه متحد اصولگرایان و مابقی را از میان اعضای لیست جبهه پایداری به انجام خواهم رساند.

ثالثا اتحاد این دو جبهه که در اصل وفاداری به انقلاب و آرمانهای امام و التزام به رهبری با هم همسو هستند می توانست مانع ایجاد شیطنتهای بیرونی افراد سودجو شود که با قصد ایجاد تفرقه بخواهند وارد عرصه تبلیغات شوند. من بعید می دانم مثلا شخص آیه الله مهدوی کنی حاضر به بولتن سازی و توزیع شبنامه و انتشار نامه های بدون امضا علیه آیه الله مصباح یزدی باشد یا برعکس آیه الله مصباح راضی شود در حمایت از جبهه پایداری و ترد جبهه متحد، اقدامات مشابهی انجام دهد. وانگهی رقابت دو طیف همسو با یکدیگر که اتفاقا دو طیف اصلی حاضر در عرصه انتخابات هم باشند عواقب تلخ و شیرینی دارد که به تصور من تلخی های آن شیرینی های موجود را برای خود آن افراد و حامیان آن می پوشاند.

پیشاپیش خود را برای خواندن نظرات داغ و چالشی شما آماده نموده ام.